Nie ulega wątpliwości, że w polska gospodarka przeszła w ostatnich latach ogromną transformację. Od momentu uchwalenia kodeksu spółek handlowych w 2000 roku przedsiębiorcy spotykają się z licznymi zmianami w porządku prawnym, których celem jest dostosowywanie przepisów do panujących realiów gospodarczych. Jedną z takich modyfikacji jest przedstawiony przez Ministerstwo Aktywów Państwowych projekt przewidujący wprowadzenie do k.s.h. tzw. „prawa holdingowego”.

Zaznaczyć należy, że obecna sytuacja grupy spółek uregulowana jest bardzo skromnie, dlatego, jak wskazuje MAP, głównym celem ustawy nowelizującej jest uporządkowanie relacji pomiędzy spółką dominującą i jej spółkami zależnymi, w sposób uwzględniający interes wierzycieli, członków organów oraz drobnych wspólników, zwłaszcza spółki zależnej, jak również wyposażenie rad nadzorczych w narzędzia umożliwiające prowadzenie bardziej efektywnego nadzoru korporacyjnego oraz wyeliminowanie wątpliwości podnoszonych przez przedsiębiorców i przedstawicieli doktryny.

Czy projektowana ustawa obejmie wszystkie grupy spółek?

Kierując się brzmieniem proponowanego art. 21¹ §3, regulacja holdingowa stosowana będzie tylko w odniesieniu do spółek dominujących i zależnych, które ujawnią swoje uczestnictwo w grupie w odpowiednim rejestrze. W efekcie doprowadzi do powstania dualizmu prawnego, gdyż podmioty, które nie dokonają wpisu pozostaną objęte dotychczasową regulacją. Powyższe rozwiązanie może okazać się również kłopotliwe dla zagranicznej spółki dominującej z uwagi na to, że przepisy rejestrowe w państwie, w którym jest zarejestrowana mogą po prostu nie przewidywać możliwości dokonania takiego wpisu.

Wyłączone ze stosowania nowych przepisów mają być również spółki publiczne będące spółkami zależnymi, spółki zależne w likwidacji lub w upadłości oraz fundusze inwestycyjne.

Rozbudowanie przepisów dotyczących poleceń wiążących

Projekt ustawy nowelizującej przewiduje daleko idące uregulowania dotyczące sposobu wydawania wiążących poleceń na linii „spółka matka” – „spółka córka”. Według projektowanego art. 21² §2 musi ono przybrać formę pisemną, pod rygorem nieważności, a kolejne paragrafy wskazują na wymogi materialne.

Co więcej, w wyniku przeprowadzonych konsultacji publicznych oraz międzyresortowych zmieniono przepisy dotyczące odmowy wykonania wiążącego polecenia. Pierwotny projekt ustawy zakładał taką możliwość dla spółek, w których spółka dominująca posiada więcej niż 75% udziałów lub akcji. Proponowany art.24⁴ §2 wprowadza nakaz odmowy wiążącego polecenia, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że jest ono sprzeczne z interesem spółki i wyrządzi jej szkodę. Brak więc wymogu własnościowego. Bez zmian pozostaje sytuacja spółki jednoosobowej, która nie może odmówić wykonania wiążącego polecenia.

Dodatkowo, projekt zakłada powstanie odpowiedzialności po stronie spółki dominującej wobec spółki zależnej za szkodę wyrządzoną na skutek wykonania wiążącego polecenia, zwalniając tym samym członków organów spółki zależnej z odpowiedzialności odszkodowawczej oraz karnej z art. 296 Kodeksu karnego.

Dodatkowa ochrona akcjonariuszy mniejszościowych

Proponowana nowelizacja ma na celu ochronę mniejszościowych wspólników i akcjonariuszy spółek z grup kapitałowych poprzez wprowadzenie instytucji przymusowego wykupu („squeeze out”), przymusowego odkupu („reverse squeeze out”) oraz w określonych przypadkach wprowadzenie odpowiedzialności spółki dominującej wobec wspólnika lub akcjonariusza spółki zależnej należącej do grupy za obniżenie wartości jego udziałów czy akcji.

Projekt w nowym brzmieniu trafi po obrady Rady Ministrów i niewykluczone są dalsze zmiany na kolejnych etapach procesu legislacyjnego. Jeśli dojdzie do jego uchwalenia, postanowienia wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, a więc vacatio legis wydłużone zostało o 3 miesiące w stosunku do pierwotnej wersji projektu.

Maria Kaczmarek, Kancelaria Oniszczuk & Associates

Sprawdź więcej tekstów Oniszczuk&Associates na portalu NoweMedium.