Poezja, malarstwo i muzyka mogą być także sposobem walki o równouprawnienie czy uwidocznienie pozycji kobiety w świecie i jej zgody z naturą. Zobacz kobiecą stronę ukraińskiej kultury.

Zobacz: Najpotężniejsze kobiety w historii. To one wygrywały wojny i reformowały świat

Natalija Kobrynska

Natalija Kobrynska to niezwykle ważna postać dla ukraińskiej historii feminizmu. Ukraińska pisarka reprezentująca impresjonizm, założyła pierwszą ukraińską organizację kobiecą. Łączyła twórczość literacką z czynnymi działaniami społecznymi m.in. walki o prawa kobiet do wstępu na uniwersytety.

Kobrynska była córką greckokatolickiego duchownego i posła do Sejmu Krajowego Galicji Iwana Ozarkewycza. W 1874 r. wyszła za mąż za teologa, śpiewaka i kompozytora Teofila Kobrynskiego. Kiedy zmarł jej mąż (1882 r.) powróciła do rodziców przenosząc się ze Śniatynia do Bolechowa. Kolejnym przystankiem na jej drodze był Wiedeń, gdzie napisała pierwsze swoje opowiadania. W publikacji “Duch czasów” zawarła prośbę o równouprawnienie ukraińskich kobiet. Rok później zawalczyła o przekłucie swoich idei w rzeczywistość, i w grudniu 1884 roku w Stanisławowie odbyło się spotkanie założycielskie Związku Kobiet Ruskich.

Na fali feministycznego ruchu wydano antologię  Perszyj winok (Pierwszy Wianek), która ukazała się w 1887 r. Wydanie wsparła finansowo Ołena Pcziłka. W publikacji znalazły się prace 17 ukraińskich pisarek m.in.: nowela Hanny Barwinok, powieść i dwa wiersze Oleny Pcziłki, dwie nowele i artykuły publicystyczne o sytuacji kobiet na świecie i w Galicji Nataliji Kobrynskiej, wiersze Klementyny Popowicz-Bojarskiej oraz wiersze Ulany Krawczenko czy Łesi Ukrainki.

Sama Natalija Kobrynska w swoich utworach ukazywała biedę, zaściankowość i zacofanie ukraińskich chłopów. Podkreślała, że to patriarchat trzyma kobiety w ograniczonych przekonaniach i przesądach.

Olha Julianiwna Kobylanśka

Olha Kobylanśka urodziła się w wielodzietnej rodzinie drobnego urzędnika. Miała pięciu braci, którzy zostali prawnikami, nauczycielami i wojskowymi. Natomiast Olha wraz z siostrą musiały zająć się gospodarstwem. Zgodnie z niepisanymi umowami społecznymi panującymi w miasteczku, życie kobiety było ograniczone do pracy w domu i do kościoła. Tym samym Kobylańska ukończyła tylko cztery klasy szkoły podstawowej, a dalszą edukację musiała zdobywać przez samokształcenie.

Ukrainka dorastała na Bukowinie, gdzie mieszały się różne grupy etniczne, więc miała styczność z językiem ukraińskim, polskim i niemieckim. Wolny czas spędzała na czytaniu utworów literatury europejskiej po niemiecku m.in. dzieł Nietzschego, Szekspira, Turgieniewa, Dostojewskiego. Ze względu na styczność z językiem niemieckim jej pierwsze teksty publikowała w takich pismach jak wiedeńska “Wiener-Mode”, berlińska “Die Gesselschaft” czy stuttgartska “Die Neue Zeit”.

Gdyby nie Natalia Kobryńska, najpewniej zostałaby popularną niemiecką pisarką. Jednak sugestie Kobryńskiej dotyczące zapoznania się z kulturą ukraińską, przekonały ją do pisania w ojczystym języku. Z jej talentem udało jej się bezproblemowo wejść do ukraińskiego środowiska literackiego.

Kobylańska w swojej twórczości poruszała zderzenie kultury i cywilizacji z naturą. Interesowała się życiem ukraińskiego chłopstwa na Bukowinie i chętnie umieszczała ten motyw w utworach. Na kartach historii zapisała się także jako kobieta walcząca z analfabetyzmem i słabym dostępem kobiet do edukacji. Wprost artykułowała, że istnieje dyskryminacja ze względu na płeć. Jednym z jej najważniejszych literackich osiągnięć było wskazanie, że kobieta ma ciało oraz swoją intymność. Propagowała nowy wzorzec świadomiej i wykształconej Ukrainki, która poszukuje mężczyzny na równych zasadach. Jej przekonania znalazły odbicie między innymi w powieści “Królewna”, którą zalicza się do kanonu lektur feministycznych.

Łarysa Petriwna Kosacz-Kwitka 

Znana pod pseudonimem Łesia Ukrainka to fenomen w literaturze ukraińskiej. Uznawana jest za najwybitniejszą pisarkę ukraińską i stawiana zaraz obok Tarasa Szewczenki i Iwana Franki, z którymi tworzy tzw. literacką “trójcę świętą”. To jedyna kobieta Ukrainka, która znalazła się na narodowym banknocie.

Ukrainka pochodziła z dobrze usytuowanej, szlacheckiej rodziny. Jej ojciec był cenionym prawnikiem, a matka Ołena Pcziłka znaną pisarką i działaczką na rzecz ukraińskiej kultury. W dziecińskie Łesia zachorowała na gruźlicę kości, płuc i nerek przez co nigdy nie chodziła do szkoły. Mówi się, że znała 10 języków obcych, co pozwoliło jej na tłumaczenie najważniejszych tekstów europejskich. Jej zainteresowanie podróżami mogło wziąć się od częstych podróży do zagranicznych uzdrowisk.

Oprócz zdolności lingwistycznych, jej pasją był tekst – tworzyła poezję, dramaty. W swojej twórczości poruszała problemy społeczne i etyczne, analizowała kondycję Ukrainy i obraz społeczeństwa. Często formułowała trudne pytania i wskazuwała, że nie istnieje jednoznaczny system wartości. Za najdoskonalszy z utworów Łesi Ukrainki uważa się dramat poetycki Lisowa pisnia (Pieśń lasu) z 1911 r.

Marija Oksentijiwna Prymaczenko

Marija Prymaczenko to jedna z najpopularniejszych artystek Ukrainy. Oprócz rysunku, zajmowała się także haftem i malarstwem na ceramice. Prymaczenko kochała Ukrainę i naturę. Była niezwykle przywiązana do swojej ziemi. Jest laureatką Republikańskiej nagrody im. T.G. Szewczenki, posiada tytuł Ludowy Artysty Ukrainy.

Zasłużona dla ukraińskiej kultury malarka ma na swoim koncie ponad 1000 prac. W tworzeniu obrazów z lat 30. XX w. skupiała się na linii i zasadach tradycyjnej ukraińskiej ornamentyki, przedstawiała kwiaty, rośliny i zwierzęta w dwuwymiarowych formach. Z biegiem lat jej obrazy ewoluowały, a białe tła prac z lat 30. ustąpiły kolorowym. Zmieniła się także technika: od transparentnych akwareli o wyraźnych graficznych konturach do gęstego intensywnego gwaszu, który dał początek pełnej tonacji głębi koloru. Jednak kompozycja malunków pozostała niezmieniona, podobnie jak wirtuozeria linii i kolorów. Szczególną rolę w jej obrazach odgrywały kwiaty symbolizujące relację między człowiekiem a wszechświatem. Natomiast ptaki zawsze uosabiały dobro, miłość, pokój. Cechą charakterystyczną twórczości Prymaczenko były również wizerunki zwierząt i fantastycznych stworzeń.

W latach 70., aby nieco urozmaicić swoją twórczość, na odwrocie obrazów zostawiała krótkie teksty w formie wierszyków, piosenek czy życzeń, organicznie związanych z obrazami. Podobno jej pracami inspirowały się takie legendy jak Pablo Picasso czy Marc Chagall. 

Dominika Czekun

To głos przy którym brakuje tchu z zachwytu. Dominika Czekun pochodzi ze wsi Stare Konie na Polesiu Rówieńskim. Jedna z ostatnich poleskich śpiewaczek, “nosicielka” pieśni północnego Polesia oraz pradawnej techniki wokalnej. Jej maestria i gigantyczny repertuar obejmuje także pieśni jednogłosowe z czasów sprzed reformy Nikona.

Historia Dominiki Czekun z muzyką zaczęła się od zespołu “Stari Koni”, który pojawiał się na weselach i zapełniał miejscowe imprezy. Jednak po śmierci męża Dominiki, wokalistka przez niemal cały rok nie była w stanie śpiewać.

Etnografowie i muzycy z całego świata chętnie przyjeżdżają na Polesie, by poznać spadkobierczynię niezwykłego talentu. Na Ukrainie pozostaje już tylko kilku tradycyjnych śpiewaczy, którzy pamiętają pradawne pieśni i potrafią je wykonać.