W odpowiedzi na liczne postulaty zgłaszane przez środowisko firm rodzinnych, powstał projekt ustawy o fundacji rodzinnej. Instytucja fundacji rodzinnej ma na celu pogodzenie interesów prywatnych z interesami związanymi z działalnością gospodarczą. Co więcej, ma przeciwdziałać rozdrabnianiu majątku na coraz mniejsze części, służące realizacji przede wszystkim prywatnych celów spadkobierców. Jako mechanizm integracji kapitału, majątek fundacji ma być zarządzany w taki sposób, aby zachować jej aktywność gospodarczą oraz jednocześnie dostarczyć środki utrzymania przyszłym pokoleniom.

Tym samym, w swym założeniu projektowana ustawa ma stanowić kompleksową regulację prawną, która przysłuży się skumulowaniu majątku rodzinnego, zatrzymaniu kapitału w kraju przez następne pokolenia oraz zwiększeniu potencjału inwestycji krajowych. Jak zostało wskazane w uzasadnieniu do projektowanej ustawy, fundacja rodzinna ma minimalizować ryzyko nieudanej sukcesji i gwarantować kontynuację działalności biznesowej.

Ustawa o fundacji rodzinnej

Zgodnie z projektem, ustawa o fundacji rodzinnej powinna wejść w życie z dniem 1 stycznia 2022 r. Ustawa regulować będzie przede wszystkim tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie i likwidację fundacji oraz prawa i obowiązki fundatora i beneficjentów. Do zadań fundacji należeć będzie przede wszystkim zarządzanie posiadanym majątkiem i zapewnienie jego ochrony. Nazwa fundacji rodzinnej będzie mogła zostać obrana dowolnie i zawierać będzie dodatkowe oznaczenie „Fundacja Rodzinna”.

Dopuszczalne będzie również używanie w obrocie skrótu „F.R.”. Siedziba fundacji rodzinnej będzie musiała znajdować się na terytorium Polski. Podobnie jak większość osób prawnych, fundacja rodzinna będzie nabywała osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych Krajowego Rejestru Sądowego. Fundacja rodzinna jest tworzona na podstawie oświadczenia fundatora w akcie założycielskim albo w testamencie. Zarówno akt założycielski jak i testament muszą zostać sporządzone w formie aktu notarialnego. Beneficjentem fundacji rodzinnej może zostać osoba fizyczna lub organizacja pożytku publicznego.

Majątek fundacji

Zgodnie z projektowaną ustawą, majątkiem fundacji rodzinnej będzie mienie (w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego) oraz zobowiązania fundacji rodzinnej, w tym zobowiązania wobec beneficjentów. Fundacja rodzinna będzie zarządzać majątkiem w oparciu o mienie przekazane jej przez fundatora lub inne osoby, a także wypracowany zysk oraz nabyty majątek. Zadaniem fundacji będzie także ochrona posiadanego majątku przed utratą czy zmniejszeniem jego wartości. Z uwagi na ryzyko gospodarcze, fundacja rodzinna nie będzie mogła prowadzić działalności gospodarczej. Zadaniem fundatora będzie wyposażenie fundacji rodzinnej w początkowe aktywa. Wartość wnoszonego mienia, przeznaczonego na realizację jej celów, wynosić powinna co najmniej 100 000 złotych. Świadczenia otrzymane przez beneficjentów będą obniżać wartość zachowku.

Fundacja rodzinna a spółka handlowa

Fundację rodzinną od spółki odróżnia przede wszystkim fakt, iż sukcesorzy nie stają się wspólnikami fundacji oraz nie mogą zbyć swoich praw, bądź przekazać ich następcom. Fundator przestaje być właścicielem majątku, na skutek jego przekazania na rzecz fundacji. To ona staje się jego właścicielem i dysponuje tym majątkiem według ustalonych przez fundatora reguł zarządzania. Na skutek powyższego rozwiązania konstrukcja fundacji rodzinnej umożliwia w sposób skuteczny utrzymanie określonej przez fundatora wspólnoty biznesu i majątku. Fundacja może również stać się właścicielem udziałów w rodzinnych spółkach, bądź kluczowych składników majątkowych, jak nieruchomości. Fundacja rodzinna w swej istocie opiera się na idei odseparowania biznesu oraz rodziny. Majątek rodzinny staje się bowiem własnością fundacji.

Fundacja działa z myślą o zapewnieniu rodzinie środków finansowych, jednocześnie realizując wizję fundatora. Zgodnie z projektem, fundacja rodzinna ma działać poprzez zarząd oraz może zostać poddana wewnętrznemu nadzorowi rady protektorów. Beneficjenci tworzyć będą natomiast zgromadzenie beneficjentów, które zbierać się będzie tylko w przypadkach wyjątkowych, co zapewni wpływ rodziny na kwestie związane z działalnością fundacji rodzinnej tylko w zakresie niezbędnym i koniecznym.

W związku z projektowaną ustawą pojawi się możliwość zaplanowania działalności biznesowej w perspektywie wielu pokoleń, bez obawy o dziedziczenie udziałów w spółkach handlowych. Konstrukcja ta ma również ułatwiać podział zysków z majątku rodzinnego między osoby zaangażowane w działalność firmy rodzinnej i osoby, które wybrały alternatywną ścieżkę kariery, bez zagrożenia dla płynności finansowej spółek, w których udziały posiada fundacja, czy też integralności samego majątku rodzinnego.

Opodatkowanie fundacji rodzinnej

Kwestia opodatkowania działalności fundacji rodzinnej ma uwzględniać cały cykl jej funkcjonowania. Podatkowi od spadków i darowizn będzie podlegać nabycie przez osoby fizyczne od fundacji świadczeń oraz mienia likwidowanej fundacji. Osoby najbliższe fundatorowi, jak również on sam, będą zwolnieni od tego podatku, jeżeli przedmiotem świadczenia będzie mienie wniesione do fundacji przez tego fundatora. Pozostali nabywcy świadczeń fundacji rodzinnej oraz mienia likwidowanej fundacji zapłacą podatek w wysokości 19%.

W zakresie podatku dochodowego od osób prawnych przychód otrzymany przez fundację rodzinną od fundatora przeznaczony na realizację jej celów oraz fundusz operatywny nie będą przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wniesienie mienia do fundacji rodzinnej przez fundatora nie będzie się więc wiązało z obciążeniami podatkowym. Działalność własna fundacji rodzinnej będzie natomiast opodatkowana na zasadach ogólnych, jednakże fundacja nie będzie uprawniona do korzystania z tzw. małego CIT-u.

Aleksandra Pruszyńska, Oniszczuk & Associates

Sprawdź więcej tekstów Oniszczuk&Associates na portalu NoweMedium.