Trwające od końca listopada Strajki Kobiet, od samego początku były konsekwentnie tłumione i rozbijane przez funkcjonariuszy policji. Manifestujący byli legitymowani, dostawali mandaty oraz wnioski do sądów i sanepidu o ukaranie za uczestnictwo w nielegalnym zgromadzeniu.

Zachowanie policji było argumentowane zdelegalizowaniem spontanicznych zgromadzeń przez Prawo i Sprawiedliwość w czasie zagrożenia epidemiologicznego. Podobne komunikaty nadawano również przez megafony:

Uwaga uwaga tu policja. Obowiązuje zakaz zgromadzeń spontanicznych. Policja nie odpowiada za straty poniesione przy przywracaniu porządku

Jednakże okazało się, że policja nie ma prawa wystawiać mandatów, za nielegalne zgromadzenie. W odpowiedzi na komunikat Strajk Kobiet przygotował własne ogłoszenie:

Uwaga policja, tu obywatelki i obywatele. Zgodnie z artykułem 57. Konstytucji, który każdemu zapewnia wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich, to zgromadzenie jest legalne.

Zasady ograniczania prawa do zgromadzeń

Bazując na opinii Europejskiego Trybunału Praw Człowieka państwa powinny powstrzymać się od nadmiernej ingerencji w wolność zgromadzeń. Ponadto na władzy ciąży obowiązek zapewnienia skutecznego korzystania z tej wolności. Pokazuje to jak istotna w demokratycznym państwie jest możliwość wyrażania swoich poglądów.

Prawo do pokojowych zgromadzeń może jednak zostać ograniczone, ale ustawodawca musi się zastosować do pewnych zasad m.in.:

• Art. 57 Konstytucji RP wskazuje, że prawo do zgromadzeń może zostać ograniczone tylko w drodze ustawy, a wskazane ograniczenia muszą spełniać warunki określone w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP
• Konstytucja reguluje dokładnie w jakich przypadkach można ograniczyć prawa i wolności chronione konstytucyjnie – chodzi o stany nadzwyczajne.
• Stan klęski żywiołowej – wymienia szereg wolności, które można ograniczać, ale nie ma tam wolności zgromadzeń
• Stan wyjątkowy i wojenny – wymienia szereg wolności, których nie można ograniczać. Nie ma zapisu o wolności zgromadzeń. Tym samym w przypadku ogłoszenia stanu wyjątkowego i wojennego wolność zgromadzeń może zostać ukrócona.

Jak powszechnie wiadomo nie obowiązuje w Polsce stan wyjątkowy. Nie została również podjęta żadna ustawa, która ukrócałaby prawo do zgromadzeń.

Ograniczenia wprowadzane przez PiS

Rząd, zamiast wprowadzić stan nadzwyczajny, podjął decyzję o ogłoszeniu “stanu epidemii” na podstawie przepisów ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Zgodnie z zawartym art. 46 ust. 4 oraz 46b ustawy: w razie wystąpienia zagrożenia epidemicznego władze mogą wprowadzić zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności.

Jednakże orzeczenia sądów w sprawie przyznanych przez policję mandatów, odnoszą się do art. 57 Konstytucji, który gwarantuje prawo do organizowania pokojowych zgromadzeń oraz uczestniczenia w nich. Ponadto, art. 31 ust. 3 wskazuje, że takie ograniczenie może być stanowione jedynie w ustawie. Tym samym wprowadzone rozporządzenie epidemiologiczne nie spełnia tego wymogu.

Orzeczenie Sądu Rejonowego w Warszawie jest jednoznaczne:

Nakładanie ograniczeń w zakresie podstawowych wolności i praw człowieka i obywatela musi odbywać się na postawie prawidłowo stanowionego prawa, w szczególności zgodnie z podstawowymi zasadami wyrażonymi w Konstytucji, a zatem wprowadzenie nakazów i zakazów podstawowych praw i wolności obywatelskich może zastąpić tylko w przypadku wprowadzenia jednego z trzech stanów nadzwyczajnych, co dotychczas nie miało miejsca (…) Brak wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, który to stan nadzwyczajny odpowiada obecnej sytuacji związanej z koronawirusem powoduje, że zakazy wyrażone w treści ww. rozporządzenia należy uznać za niekonstytucyjne, a w związku z tym pozbawione podstawy prawnej.